मराठी-व्याकरण-प्रश्नपत्रिका सरळ-सेवा-भरती

 

1)     खालीलपैकी सजातीय स्वरांची जोडी सांगा.

1) अ-इ            2) आ-ऊ          3) आ-ई           4) इ-ई

 2) अयोग्य विधान/विधाने ओळखा.

अ) य्, र्, ल्, व् हे अर्धस्वर आहेत.

ब) त्यांचा जन्म अनुक्रमे इ, ऋ, ऌ, उ या स्वरांच्या उच्चार स्थानांवर होतो.

क) त्यांचा खरा क्रम य्, व्, र्, ल् असा आहे.

ड) अर्धस्वर एक व्यंजनांचाच एक प्रकार आहे

1) ब        2) क      3) ड           4) कोणतेच विधान अयोग्य नाही

 3)  खालील विधाने लक्षात घ्या.

अ) मराठी भाषेत एकूण 34 व्यंजने आहेत.

ब) अनुनासिकांचा उच्चार तोंडाबरोबर थोडा नाकातून होतो.

क) ज्या वर्णांचा उच्चार सोपा असतो, त्यांना मृदू वर्ण म्हणतात.

ड) अं व अः यांना स्वरादी म्हणतात,

1) अ व ब बरोबर        2) क व ड बरोबर     3) सर्व बरोबर        4) सर्व चूक

4) 'ड्' आणि 'ढ्' ही कोणती व्यंजने आहेत ती ओळखा

1) कठोर व्यंजने     2) उष्मे व्यंजने      3) मृदू व्यंजने   4) महाप्राण व्यंजने

5) 'व्यंजनाने शेवट होणे' या अर्थी खालीलपैकी कोणता शब्द बरोबर आहे?

1) व्यंजनान्त    2) व्यंजनांत     3) व्यंजनात         4) व्यंजनामध्ये

6)  खालीलपैकी कोणत्या वर्णाच्या पूर्वी स्वर आहे?

  1) अ   2) ऊ     3)अ:       4) अँ

7) खालीलपैकी योग्य विधान ओळखा.

अ) मराठी भाषेचे लिखाण आपण देवनागरी लिपीत करतो.

 ब) आपल्या तोंडावाटे निघणाऱ्या मूल ध्वनींना वर्ण म्हणतात.

 क) मराठी भाषेतील आधुनिक वर्णमालेत एकूण 52 वर्ण आहेत.

 ड) मराठी भाषेतील आधुनिक वर्णमालेत एकूण 14 स्वर आहेत.

1) अ व ब         2) ब व क         3) कोणतेच नाही          4) सर्व बरोबर

8) खालीलपैकी कोणता वर्ण दुसऱ्या वर्णावर स्वार होतो?

1) अं     2) अ:      3) ग     4) ढ 

9) अ आ इ ई उ ऊ हे सजातीय स्वर आहेत, सजातीय  स्वर होण्यासाठी उच्चार स्थान भिन्न असले तरी चालते.

1) पूर्वार्ध चूक आहे, उत्तरार्ध बरोबर आहे.

2) दोन्ही विधाने चूक आहेत.

3) पूर्वार्ध बरोबर आहे, उत्तरार्ध मात्र चूक आहे.

4) दोन्ही विधाने बरोबर आहेत.

10) हस्व व दीर्घ स्वरांना उच्चारावयास लागणाऱ्या कालावधीस म्हणतात.

 1) व्यंजने     2) स्वर     3) स्वरालाप      4) मात्रा

11) विधान :

अ) अं व अः यांना स्वरादी म्हणतात.

 ब) कारण त्यांच्या शेवटी स्वर असतो.

1) पहिले विधान बरोबर आहे; परंतु त्याचे कारण बरोबर नाही.

2) पूर्ण विधान बरोबर आहे.

3) पूर्ण विधान चूक आहे.

4) विधान चूक परंतु; कारण बरोबर आहे.

12) 'ओ' हा संयुक्त स्वर कोणत्या दोन स्वरांनी बनलेला आहे?

        1) अ + इ       2) आ + उ    3 ) आ + ऊ     4)  अ+ उ

13)  खालीलपैकी चुकीचा पर्याय कोणता?

1) ए = आ + इ     2) ओ = अ + ऊ   

 3) औ = आ + उ    4) ऐ = आ + ई

14)  गटात न बसणारा वर्ण कोणता?

1) अ      2) इ      3) ई       4) उ

15) खालील वर्णांपैकी मृदू वर्ण कोणता?

1) थ्    2) ब्     3) त्   4) फ्

16) 'शू, षू, स्' या वर्णांना ----- म्हणतात.

1) उष्मे      2) महाप्राण    3) स्वतंत्र      4) अर्धस्वर 

17) 'अं' व  'अ:'  या दोन वर्णांना......... असे म्हणतात.

अ) अनुस्वार    ब) स्वर   क ) स्वरादी       ड) व्यंजने

1) अ आणि ब बरोबर          2) क आणि ड बरोबर

3) फक्त क बरोबर              4) फक्त ड बरोब

18 ) चौदाखडी कशी तयार होते?

1) बारा अक्षरे लिहून

2) व्यंजनात स्वर मिळवून

3) बारा वर्ण लिहून

4) व्यंजनात बारा स्वर व दोन स्वरादी मिळवून

19)  'ए, ऐ, ओ, औ' हे वर्ण खालीलपैकी कोणत्या प्रकारात   मोडतात?

1) कठीण वर्ण  2) अनुनासिके  3) संयुक्त स्वर     4) व्यंजने

20) खालीलपैकी संयुक्त व्यंजनांची जोडी कोणती?

1) ऋ – लृ  2) ओ – औ    3) क्ष् – ज्ञ्    4) ष् - श्

21) व्यंजना ----------- असेही म्हणतात?

   1) उष्मे    2) परवर्ण      3) मृदू स्वर      4) स्वरादी

22) स्वरांचे प्रकार किती?

1) बारा     2) सात       3) दहा        4) तीन (आता चार)

23) खालीलपैकी घोष व्यंजन कोणते?

1) श्    2) च्     3) ट्       4) घ्

24) पुढील वर्णांचा प्रकार अचूक ओळखा “ ह्”

1) अल्पप्राण     2) स्पर्श     3) अनुनासिक     4) महाप्राण

25) पुढील वर्णांचा प्रकार अचूक ओळखा – “ए, ऐ”

1) संयुक्त स्वर   2) अंतस्थ   3) विजातीय   4) स्वरादी

26 ) संयुक्त स्वरांच्या बाबतीत चुकीचा पर्याय निवडा.

         1) ए= अ + इ / ई          2) ऐ = आ + इ / ई

3) ओ = अ + उ / ऊ     4) औ= ए + उ / ई

27) खालील विधानांतील योग्य उत्तर शोधा -'

आपले भाषाशिक्षण विविध कौशल्यांवर सुरू असते'

       अ) ऐकणे    ब) बोलणे  क) वाचणे  ड) फिरणे

        1) अ, ब, ड       2) ड    3) ब, क, ड      4) अ, ब, क

28) अलीकडे मराठी भाषेतील खालीलपैकी कोणत्या वर्णाचा वापर नाहीसा झाला आहे?

       1) ष्     2) ण्     3)लृ     4) ज्ञ्

29 ) खालीलपैकी कोणता वर्ण अर्धस्वर नव्हे?

1) ल्      2) य्      3) व्       4) ए

30) खालीलपैकी कोणता वर्ण 'कंपित वर्ण' आहे

1) अ     2) ट्     3) र्    4) फ् 

31) योग्य शब्द लिहा. इ, ए, ॠ हे - -- स्वर आहेत.

1) ऱ्हस्व       2) दीर्घ      3) संयुक्त        4) विजातीय

32) खालीलपैकी कोणत्या अक्षराला स्वतंत्र उभा दंड आहे?

1) स्     2) म्     3) ग्       4) छ्  

33) खालीलपैकी इंग्रजी स्वरांची जोडी कोणती?

1) ऋ, ऌ    (2) ए, ऐ     3) अं अः   4) ॲ, ऑ  

34) खालीलपैकी संयुक्त स्वरांचा गट निवडा.

1) अ, इ, उ     2) आ, ई, ऊ ,    3) ऋ, ऌ, ए ॠ,      4) ए, ओ, औ

35) खालीलपैकी फक्त -हस्व स्वरांचा गट कोणता?

       1) अ, इ, उ   2) आ, ई, ऊ      3) ऋ, ऌ, ए      4) ए, ओ, औ

36) खालीलपैकी कठोर वर्णांचा गट कोणता?

         1) ङ, णू, म्     2) ढ्, धू, भ्     3) क्, टू, प्     4) गू, ज्, ब्

37) खालीलपैकी कोणत्या वर्णाचा उच्चार करताना शेवटी स्वराचा आधार घ्यावा लागतो?

1) स्वर      2) स्वरादी      3) व्यंजने        4) यांपैकी नाही

38) खालीलपैकी कोणत्या वर्णाचा उच्चार करताना उष्णता निर्माण होते?

          1) ष्     2) अ      3) फ्   4) ग्

 39) खालीलपैकी कोणत्या वर्णाचा उच्चार हवेचा मार्ग न अडविता कराल?

             1) प्    2) स्    3) ग्  4) उ

40)  ऱ्हस्व स्वरांचा उच्चार कसा असतो?

    1) जास्त लांबीचा   2) कमी लांबीचा 3) मध्यम लांबीचा   4) यांपैकी नाही

41) संयुक्त स्वर हे ……… असतात.    

     1) कमी लांबीच्या उच्चाराचे            2) ऱ्हस्व उच्चाराचे

     3) दीर्घ उच्चाराचे                             4) यांपैकी नाही

42) वर्णमालेत एकूण ----- वर्ण कठोर आहेत.  

1) 13     2) 15   3) 12     4) 34

43) कोणत्या वर्णाचा उच्चार करताना फुप्फुसातील हवा एकदम बाहेर फेकली जाते?

1) म्    2) ट्    3) ह    4) ण्

44) पुढीलपैकी अल्पप्राण व्यंजन कोणते ते निवडा.

    1) प्    2) खू    3) भ्    4) ध्

45) पुढील स्वर जोड्यातून सजातीय स्वर जोडी ओळखा?

     1) उ ऊ     2) अ - इ     3) इ- ए     4) अ - ई

46 ) पुढील अक्षरातील 'व्यंजन' ओळखा

1) अ   2) आ   3) इ   4) य्

47) पुढीलपैकी स्पर्श व्यंजने कोणती आहेत?

1) अ आ    2) च् - छ्    3) य् र्    4) श् - ष् -

48 ) मराठी वर्णमालेत एकूण किती वर्ण महाप्राण म्हणून मानले जातात?

1) 48    2) 14     3) 34    4) 12

49) व्यंजनांना अक्षरत्व येण्यासाठी काय करावे ?

     1) दोन व्यंजनांचे एकत्रीकरण

     2) व्यंजन व स्वर यांचे एकत्रीकरण

     3) दोन स्वरांचे एकत्रीकरण

     4) व्यंजनामधून स्वर काढून टाकणे

50) पुढीलपैकी कठोर व्यंजन कोणते ?  

       1) च्     2) ग्  3) ड्     4 ) दू

…………………………………………………………………………………………… 

51) 'ज्ञ्' हे व्यंजन खालीलपैकी कोणत्या व्यंजनापासून संयुक्तरीत्या तयार झाले आहे?

 1) द्+न्      2) द्+ण्+य्      3) द्+न्+य्       4) ज्ञ्+य्

 52) मात्रा म्हणजे काय?

1) औषधाचे प्रमाण               

2) अक्षरांचा उच्चार करावयास लागणारा कालावधी

            3) स्वरांचा उच्चार करावयास लागणारा कालावधी       

 4) यांपैकी नाही

53) खालीलपैकी कोणता अनुनासिक वर्ण 'प' वर्गातील आहे?

        1) ण्       2) म्       3) ङ्         4) न्

54 ) पुढीलपैकी उष्म वर्ण ओळखा.

1) अ, आ     2) ह      3) श, ष, स            4) क,ख,ग

55) खालील स्वर कोणत्या प्रकारचा आहे? - 'ए'

1) ऱ्हस्व स्वर     2) दीर्घ स्वर     3) संयुक्त स्वर         4) स्वरादी

56) 'क्ष' व 'ज्ञ' या वर्णांना वर्णमालेत स्थान देणारे कोण?

1) दादोबा      2) दामले       3) सबनीस     4) चिपळूणकर

57) अं अः यांना व्याकरणात काय म्हटले जाते?

1) स्वरान्त        2) स्वर         3) स्वरादी          4) विजातीय स्वर

58) खालीलपैकी महाप्राण व्यंजने ओळखा.

1) खू, फ्, ध्    2) क्, टू, प्      3) च्, र्, व्          4) ज्, च्, न्

59) पुढे दिलेल्या वर्णातील महाप्राण वर्ण ओळखा. - क, र, थ, म

1) क्     2) थ्      3)र्        4) म्

60) दिलेल्या पर्यायांतून स्पर्श व्यंजन ओळखा.

1) ध्         2) य्        3) ल्        4) व्

61) 'संयुक्त स्वर म्हणजे काय?

1) एकाच स्वराला 'संयुक्त स्वर' असे म्हणतात.

2) दोन स्वर एकत्र येऊन बनलेल्या स्वरांना 'संयुक्त स्वर' असे म्हणतात.

3) तीन स्वर एकत्र येऊन बनलेल्या स्वरांना 'संयुक्त स्वर' असे म्हणतात.

        4) एक स्वर व एक व्यंजन एकत्र येऊन बनलेल्या स्वरांना 'संयुक्त स्वर' असे म्हणतात.

62) 'क्षू, ज्ञ्' यांना कोणती व्यंजने म्हणून ओळखले जाते?

1) संयुक्त व्यंजने      2) व्यंजने     3) कठोर व्यंजने       4) मृदू व्यंजने

63) पुढीलपैकी संयुक्त स्वर कोणते?

     अ) आ, ई, ऊ, ओ       ब) ऊ, ऌ, ई, झ

     क) अ, इ, ई, उ           ड) ए, ऐ, ओ, औ

   1) अ      2) ब        3) क        4) ड

64) 'ख्, झ्' या वर्णांना काय म्हणतात?

1) उष्म व्यंजन     2) महाप्राण     3) स्वतंत्र     4) अर्धस्वर

65) 'ज्या वर्णाचा उच्चार स्पष्ट करण्यासाठी स्वरांचे साहाय्य घ्यावे लागते, त्यांना ...........म्हणतात.

अ) स्वरादी      क) व्यंजन       ब) स्वर       ड) संयुक्त स्वर

       1) अ फक्त बरोबर अन्य सर्व चूक

       2) ब आणि क बरोबर अन्य सर्व चूक

       3) क फक्त बरोबर अन्य सर्व चूक

       4) ड फक्त बरोबर अन्य सर्व चूक

66) मराठी वर्णमालेत इंग्रजी भाषेतून कोणते दोन स्वर स्वीकारले आहेत?

अ) ए व ऐ        ब) ऊ व औ      क) ॠ व ऌ                 ड) अॅ व ऑ

1) अ आणि क बरोबर अन्य सर्व चूक

2) ब फक्त बरोबर अन्य सर्व चूक

3) क आणि ड बरोबर अन्य सर्व चूक

4) ड फक्त बरोबर अन्य सर्व चूक

67) खालीलपैकी कठोर व्यंजने कोणती?

            अ) च्    ब) फ्    क) द्      ड) थ् 

         1) फक्त अ, ब, ड            2) फक्त ब, क

         3) फक्त क, ड                4) फक्त ब, ड 

68) पुढील विधाने वाचा.

अ) ढ्, फ् ही महाप्राण व्यंजने आहेत.

ब) स्, ख् ही अल्पप्राण व्यंजने आहेत.

क) त्, थ् ही कठोर व्यंजने आहेत.

            1) फक्त अ बरोबर                          2) फक्त ब चूक

            3) फक्त ब व क चूक                      4) फक्त अ व ब चूक

69) खालील व्यंजन गटातील 'महाप्राण' व्यंजनाचा गट ओळखा.  

   1) य्, र्, ल्, व्                       2) खू, घ्, छ्, झू  

   3) अ, आ, ई, ऊ                    4) त्, ट्, प्, च् 

70) खाली काही स्वर दिले आहेत. त्यातील काही संयुक्त स्वर आहेत. ते दाखविण्याची सोय पर्यायी उत्तरांतून शोधा.

ब) अ, आ         क) इ, उ          ड) ए, ऐ       इ) ओ, औ 

1) ब आणि ड           2) क आणि इ

3) फक्त क              4) ड आणि इ

71) मराठी वर्णमालेत किती अर्धस्वर आहेत?

1) पाच             2) तीन            3) चार             4) सहा

72)  क्, च्, त्, टू, प् या गटातील व्यंजनांना काय म्हणतात?

1) स्पर्श व्यंजने      2) अंतस्थ व्यंजने

3) उष्प व्यंजने          4) मृदू व्यंजने

73 )  वर्णमालेतील पुढीलपैकी कोणते वर्णाक्षर लुप्त होण्याच्या मार्गावर नाही?

1) ऋ                2) ञ                 3) लृ                4) ज्ञ

74) उच्चारभेदानुसार  “य, व, र, ल्”  या वर्णांना काय म्हणतात?

1) स्वर                        2) अर्धस्वर

      3) अर्धव्यंजन             4) संयुक्त वर्ण

75) य्, र्, लू, व्   यांची उच्चारस्थाने अनुक्रमे स्वरांच्या उच्चारस्थानांसारखी आहेत.  

1) इ, ऊ, ऋ, ऌ ऌ       2) ई, उ, ऋ, ऌ

3) इ, उ, ऋ, ऌ            4) ई, ऊ, ऋ, ऌ

76) 'क्ष' आणि 'ज्ञ' ही -…………आहेत.

1) महाप्राण      2) अल्पप्राण

3) जोडाक्षरे     4) यापैकी कोणतेही नाही

77) पुढे काही वर्णप्रकार दिलेले आहेत. त्याचा अचूक क्रम ओळखा.

‘शू, क, ह्, व्'

1) स्पर्श, महाप्राण, अर्धस्वर, उष्मे

2) उष्मे, स्पर्श, महाप्राण, अर्धस्वर

3) महाप्राण, अर्धस्वर, स्पर्श, उष्णे

4) अर्धस्वर, उष्मे, महाप्राण, स्पर्श

78) पुढे काही विधाने दिली आहेत. त्या आधारे योग्य पर्याय निवडा.

अ) स्वर हे पूर्ण उच्चाराचे वर्ण आहेत.

 ब) व्यंजने ही अपूर्ण उच्चारांची आहेत.

पर्यायी उत्तरे : 1) फक्त अ बरोबर                   2) फक्त ब बरोबर

3) अ आणि ब बरोबर            4) अ आणि ब चूक

79) अनुस्वार याचा अर्थ काय?

अ) समोरून झालेला उच्चार                 ब) पाठीमागून, नंतर झालेला उच्चार

क) उच्चारावर स्वार होणारा उच्चार    ड) उच्चारानंतर येणारा दीर्घ उच्चार

वरीलपैकी कोणते विधान / विधाने बरोबर आहेत?

    1) अ आणि ब फक्त                         2) ब आणि क फक्त

    3) अ आणि ड फक्त                         4) अ, ब आणि क फक्त

79) खू, घ्, छ्, द्, ढ् ह्या व्यंजनांना कोणते व्यंजन म्हणतात?

1) अल्पप्राण                            2) महाप्राण

3) अल्पप्राण व महाप्राण         4) वरीलपैकी एकही नाही

स्पष्टी.: उच्चार करताना हवा मोठ्या प्रमाणात बाहेर पडत असेल तर तो वर्ण महाप्राण असतो. अशा वर्णात 'ह' ची छटा असते.

80) मराठीमध्ये स्पर्श व्यंजने एकंदर ….. आहेत.

 1) 24              2) 25               3) 26           4)23